مروری بر اهلی سازی گیاهان دارویی و معطر

مروری بر اهلی سازی گیاهان دارویی و معطر

.

فائزه صیادی1، محمّدتقی عبادی*2

1- دانشجوی کارشناسی ارشد علوم باغبانی، گرایش گیاهان دارویی، دانشگاه تربیت مدرس.
2- عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس.

.

مقدمه
از زمان بسیار قدیم، مردم منابع گیاهی را برای نیازهای خود جمع‌آوری می‌کردند. حتی امروزه صدها میلیون نفر، عمدتا در کشورهای در حال توسعه، بخش قابل توجهی از نیازهای معیشتی و درآمد خود را از محصولات گیاهی جمع‌آوری شده، بدست می‌آورند. جمع‌آوری محصولات باارزش مانند گیاهان دارویی نیز به دلایل فرهنگی و اقتصادی در کشورهای پیشرفته ادامه دارد.
تعداد گونه‌های گیاهی که برای اهداف دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرند، تنها قابل تخمین است؛ در کل میتوان تخمین زد از 450000 گونه گیاهی جهان، تعداد گونه‌های گیاهی مورد استفاده برای اهداف دارویی حدود 72000 باشد. ارزیابی اینکه چند گونه گیاهان دارویی به‌صورت تجاری معامله می‌‌شوند، دشوار است. عمده مواد گیاهی از کشورهای در حال توسعه صادر می‌شوند درحالی‌که بازارهای عمده در کشورهای پیشرفته قرار دارند. حدس مطلوبی وجود دارد که تعداد کل گیاهان دارویی در تجارت بین‌المللی حدود 3000 گونه در سراسر جهان باشد.
تقاضا برای منابع گیاهی برای گسترش بازارهای محلی، منطقه‌ای و بین‌المللی با افزایش حجم روبه‌رو شده و تا حد زیادی از جمعیت وحشی برداشت می‌شوند. منابع گیاهی وحشی به‌طور کلی با جنگل‌زدایی و تبدیل آن‌ها به مزارع، چراگاه و زمین‌های کشاورزی به‌طور فزاینده‌ای محدود می‌شود. در بسیاری از موارد، تاثیر از طریق برداشت مستقیم همزمان با کاهش به دلیل تغییر در کاربری زمین همراه است. این امر به مدیریت زیستگاه به‌عنوان عامل اصلی در مدیریت جمعیت گونه‌ها نیاز دارد. ارزیابی ها نشان می دهد که 21% از گیاهان جهان تهدید می‌شوند. اگر این درصد به 72000 گونه دارویی اعمال شود، ما را به این نتیجه می‌رساند که حدود 15000 گونه گیاهان دارویی و معطر حداقل تا حدی تهدید می‌شوند.
با افزایش درک اینکه برخی از گونه‌های وحشی بیش از حد مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند، برخی توصیه می‌کنند که گونه‌های وحشی به سیستم‌های کشت وارد شده و اهلی‌سازی شوند. منظور از اهلی‌سازی فرآیندی است که طی آن گیاهان وحشی به محصولات زراعی تبدیل می‌شوند.

استراتژی اهلی‌سازی:
روند اهلی‌سازی گیاهان دارویی به دو فعالیت مختلف تقسیم می‌شود:
1. در رویشگاه طبیعی: تحقیقات و مشاهدات در رویشگاه طبیعی عبارتند از گیاهشناسی، شرایط آب‌وهوایی، خصوصیات خاک، رشدونمو و فیزیولوژی گیاه، تولیدمثل، تکثیر طبیعی و حساسیت به آفات و بیماری‌ها.
2. در مزرعه: مطالعات انجام شده در مزرعه شامل جنبه‌های روش‌های تکثیر، اقدامات پیشرفته کاشت، محافظت در برابر علف‌های هرز و آفات، زمان بهینه برداشت، استفاده از مکانیزاسیون، فرآیندهای پس از برداشت، کنترل کیفیت و بررسی فیتوشیمیایی است.

...

دریافت متن کامل مقاله

و ادامه دارد ...